Bilindiği gibi, Ankara Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Koordinasyon Merkezi’nin (UKOME) 16.12.2009 tarihli kararıyla 1 Ocak 2010 tarihinden itibaren uygulanmak üzere şehir merkezinde hizmet veren toplu ulaşım araçlarında uygulanan tam yolcu ücreti 1.69 TL’den 1.85 TL’ye, iki binişlik biletteki bir biniş bedeli 1.69 TL’den 1.85 TL’ye, çok binişli biletlerde bir biniş bedeli ise 1.39 TL’den 1.50 TL’ye çıkartılmıştır. Çok binişli indirimli biletlerde ücret artışı yapılmadı, daha önceden olduğu gibi 1.10 TL olarak kaldı.

Transferlere insafsız zam
Ancak, asıl, büyük ve insafsız zam çok binişli tam biletlerde uygulanan transferlerde olmuştur. Daha önce hiçbir bedel alınmayan her transfer için 50 kuruş alınmasına karar verilmiştir. Buna göre, tüketiciler, çok binişli tam biletlerle yaptıkları bir transferli yolculuk için 1.39 TL öderken 2 TL, iki transferli yolculuk için 1.39 TL öderken 2,5 TL ödeyeceklerdir. Zam oranı ise, bir transferli yolculuklar için yüzde 44, iki transferli yolculuklar için yüzde 80 olmuştur. Aynı transfer ücreti indirimli biletlere de uygulanmaktadır.

Ankara şehir merkezinde toplu taşım araçlarına yapılan zam ile asgari ücret artışlarını karşılaştırdığımızda, görülen manzara şöyledir:

Asgari ücret, 2010 yılının ilk 6 ayı için aylık 547 TL’den 577 TL’ye çıkartılmıştır. Yani, asgari ücret aylık 30 TL arttırılmıştır. Oysa, Ankara şehir merkezinde toplu taşım araçlarına yapılan zam sonucunda tüketiciler bir transferli yolculuklar için bir ayda 36.6 TL, iki transferli yolculuklar için bir ayda 66.6 TL daha fazla ücret ödeyeceklerdir. Yani, bir transferli yolculuklardaki aylık zam artışı asgari ücretteki aylık artışın üzerinde, iki transferli yolculuklardaki aylık zam artışı ise asgari ücretteki aylık artışın iki katından daha fazladır.

Bununla birlikte, Ankara şehir merkezinde toplu taşım araçlarına yapılan son zam ile bir asgari ücretlinin hiç transfer yapmadan aylık ulaşım gideri işe gidiş – dönüş ortalama 90 TL, yani asgari ücretin yüzde 16’sı kadardır. Bir transferli ulaşım için aylık ulaşım gideri ortalama 120 TL olmak üzere asgari ücretin yüzde 21’i kadardır. İki transferli ulaşım için aylık ulaşım gideri ise ortalama 150 TL olmak üzere asgari ücretin yüzde 26’sı kadardır.

Asgari ücretli bir kişinin 4 kişilik ailesinden birisi öğrenci ise, bu öğrencinin transfersiz aylık ulaşım gideri okula gidiş-dönüş 66 TL’dir. Eğer, öğrenci de bir transfer yapıyorsa bir ayda ortalama 30 TL, iki transfer yapıyorsa bir ayda ortalama 60 TL daha fazla ücret ödeyecektir.

Ulaşım zammı çökertti
Yukarıda da açıklandığı gibi, durum böyle olunca, 4 kişilik ailede asgari ücretli bir kişiyle bir öğrencinin hiç transfer yapmadan aylık ulaşım giderleri ortalama 150 TL, yani asgari ücretin yüzde 26’sı kadardır. Bir transferli ulaşım için aylık ulaşım giderleri ortalama 216 TL olmak üzere asgari ücretin yüzde 37.4’ü kadardır. İki transferli ulaşım için aylık ulaşım giderleri ise ortalama 276 TL olmak üzere asgari ücretin yüzde 47.8’i kadardır.

Dünyanın hiçbir başkentinde dar gelirli tüketicileri bu derece ezen, tüketicilerin aylık ücretinden ulaşıma bu kadar pay ayırdığı bir ulaşım politikası yoktur. Bu politika yalnızca Melih Gökçek’e özgü bir politikadır. Bu insafsız, vahşi, tüketici ve insan haklarını ayaklar altına alan, kamu yararına aykırı olan, hukuk dışı zam politikasının dayanağı olabilecek ne ulusal bir yasa ne de uluslararası bir sözleşme mevcuttur.

Yapılan zam, anayasanın 73. maddesi ile Birleşmiş Milletler (BM), Uluslararası Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Uluslararası Sözleşmesi’nin 11. maddesine aykırıdır. Şu anda, bu son zamla, Ankara, kent içi ulaşımında Türkiye’nin ve ulusal gelir ile alım gücü dikkate alındığında ise dünyanın en pahalı kenti durumundadır.

Tüketicilere çağrı: Biletlerinizi saklayınız
2005 yılı başından itibaren Ankara şehir merkezinde toplu taşım araçlarına yapılan yüzde 50 zammın Danıştay tarafından iptal edilmesine ve 2008 yılında yapılan yüzde 20 zammın yerel mahkemece iptal edilmesine karşın bu yargı kararları Ankara Büyükşehir Belediyesi tarafından uygulanmamıştır.

Tam tersine, inadına, enflasyonun çok üzerinde ve yüksek oranda yeni bir zam yapılmıştır. 2009 yılı ortalama tüketici enflasyonu yüzde 6.25, Melih Gökçek’in son zam oranı ise yüzde 80’dir.

Uygulanması halinde, telafisi güç ve imkânsız zararların doğması ve idari işlemin açıkça hukuka aykırı olması nedeniyle, zam kararının yürütmesinin durdurulması ve iptali için 08.01.2010 tarihinde Ankara Nöbetçi İdare Mahkemesi Başkanlığı’nda, Tüketici Hakları Derneği Hukuk Komisyonu Üyesi avukat Emre Baturay Altınok’un hazırlamış olduğu dava dilekçesi ile Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı ve EGO Genel Müdürlüğü’ne Tüketici Hakları Derneği tarafından dava açılmıştır. Tüketici Hakları Derneği, Ankara şehir merkezinde toplu taşım araçlarını kullanan tüketicilere şu çağrıda bulunmaktadır: Kullanmış olduğunuz ulaşım biletlerini saklayınız. Dava kazanıldığında fazladan ödediğiniz bedeli alabilmek için sakladığınız ulaşım biletleri ile Tüketici Hakları Derneği’ne başvuruda bulunduğunuzda sizlere gerekli hukuksal yardımda bulunulacak ve yol gösterilecektir.

Turhan ÇAKAR
Tüketici Hakları Derneği Genel Başkanı
Cumhuriyet Ankara 15.01.2010